Heeft het nog wel zin om straks herdenkingsdiensten te houden als de coronatijd voorbij is? vroeg de journalist me. Jazeker! antwoordde ik, juist nu. Een gezamenlijk afscheid is belangrijk om iemand te eren, te herdenken, om zo het afscheid een plek te geven. Anders blijft er een gat in de rouwverwerking. En deze lastige tijd maakt het verdriet gecompliceerder en langduriger.
Door de coronamaatregelen zijn alleen nog uitvaarten in besloten kring (maximaal 30 personen inclusief uitvaartpersoneel) toegestaan. Soms is het mogelijk om de uitvaart per livestream te volgen. Veel families besluiten om in genormaliseerde tijden alsnog een herdenking voor de overledene te houden. Iets wat ik in het kader van de rouwverwerking zeker zal bepleiten.
Een afscheid in coronatijd roept meer emoties op. Er is wellicht geen mogelijkheid geweest om afscheid te nemen, dingen die gezegd moesten worden zijn niet gezegd, iemand is alleen overleden, in korte tijd, te vroeg, op pijnlijke wijze met benauwdheidsklachten. Dat laat de nabestaanden achter met veel vragen en emoties van verdriet, onvermogen, misschien ook boosheid (waarom moest dit nu zo verlopen?). Uitgebreider stilstaan, samen met andere mensen die ook een rol in het leven van de overledene gespeeld hebben, kan dan helpen.
Goede vrienden, collega’s, sportmaatjes, buren, collega-vrijwilligers of bestuursleden, kennissen….. Ook zij hebben behoefte aan een afsluiting. Het samen zijn kan erg verbinden, gezamenlijke herinneringen ophalen, wellicht andere kanten van iemand horen. Ook dat kan troostend werken. Als het leven in zijn volledigheid getoond wordt, kan recht gedaan worden aan de overledene en alle aspecten in zijn/haar leven. Zo kan de brede kring van achterblijvers ook tot een afsluiting komen.
#herdenkingsdienst #afscheid #afscheid in coronatijd #praten over de dood #afscheidsrituelen
